Een eetstoornis (ES) komt tot uiting als een stem in je hoofd (gedachten) die zegt hoe je wel of niet mag eten. Deze stem zal onschuldig beginnen om dan strenger en strenger te worden. Het is dan heel moeilijk om deze stem, die met van alles dreigt, niet te volgen, laat staan te negeren. Je gaat deze eetgestoorde gedachten als feiten gaan zien.
Als buitenstaander is het heel moeilijk om te begrijpen hoe dit aanvoelt, en je hoeft je als naaste ook niet te kunnen inleven in de eetstoornis. Wel heeft de persoon met een ES jou echt nodig. Alleen van een ES genezen is niet onmogelijk, maar een betrouwbaar team rondom jou hebben maakt het een heel stuk draaglijker. Hieronder deel ik hier enkele tips over; hoe maak je deel uit van dat betrouwbaar team?
1) Blijf in je rol, word geen zorgverlener.
Het is niet jouw taak om zelf oplossingen te bieden of om diagnoses te stellen. Blijf in de rol zitten die je voor de persoon bent en ga je niet anders gedragen. Probeer er zo goed mogelijk te zijn en vraag of en hoe je kan helpen. Hoe meer je gaat pushen (bijvoorbeeld om hulp te zoeken), hoe meer weerstand je kan verwachten.
2) Focus niet (de hele tijd) op het eetgedrag.
Het doel is om van eten opnieuw iets neutraals te maken, als één van de onderdelen van het leven. Mensen met een ES voelen zich vaak constant bekeken aan de eettafel, wat de druk alleen maar verhoogt. Zie je naaste nog steeds als wie zij/hij is, niet als een eetprobleem. Weet ook dat eten of het gewicht zelden de aanleiding is van de ES, meestal spelen er onderliggende factoren mee die hier niks mee te maken hebben. Praat dus over andere dingen. Vraag hoe het met de persoon is, hoe het op het werk gaat, hoe hij/zij zich voelt, etc. Creëer een veilige omgeving zodat je naaste weet dat hij/zij bij jou terechtkan.
3) Vertrouw.
Het is zo dat de eetgestoorde stem soms het gesprek overneemt en alles voor de buitenwereld minimaliseert of de ziekte zelfs ontkent (zeker in de beginfase). Toch is het heel belangrijk dat je je naaste vertrouwt. Als je de persoon met de ES niet
gelooft terwijl die heel erg zijn/haar best doet kan dit leiden tot demotivatie (‘Waarom doe ik eigenlijk zo mijn best?’).
Veel personen met een ES gaan er alles aan doen om hun naasten gerust te stellen, wat hun eigen geneesproces soms zelfs vertraagt of tegenhoudt (bijvoorbeeld door overdag - wanneer ze alleen zijn - weinig te eten zodat ze ’s avonds tijdens het avondeten zeker genoeg honger hebben en veel eten zodat iedereen gerust is). Dit kan echter niet de bedoeling zijn. Behandel de persoon met de ES niet anders dan iemand anders.
4) Hou je bezorgdheid niet achter.
Het is helemaal normaal dat je bezorgd bent, je hoeft dit niet te verstoppen, het valt sowieso op. Niks is lastiger dan het gevoel te hebben dat er de hele tijd zaken worden achtergehouden of dat er achter je rug gesproken wordt. Spreek je bezorgheden gerust uit en doe dit steeds vanuit jezelf; ‘Ik merk op dat… en ik voel me hier … bij’.’
Stel ook gerust vragen als je iets beters wilt begrijpen. Door erover te praten laat je zien dat je betrokken bent. Ga er ook niet vanuit dat alles met de ES te maken heeft. Iedereen heeft wel eens een slechtere dag, iedereen heeft wel eens minder eetlust of geen zin in een bepaald voedingsmiddel…
5) Erken dat herstel tijd vraagt.
Een herstel zal veel tijd vragen en niet lineair verlopen. Doordat er veel onderliggende thema’s aan verbonden zijn kan de hulp van verschillende zorgverleners nodig zijn. Blijf ondersteunen, blijf vragen hoe het gaat en vertrouw op het proces.
6) Verleg de focus van het gewicht.
Bij de ES anorexia nervosa willen we streven naar een – voor die persoon(!) – gezond lichaamsgewicht. Een gezond lichaamsgewicht bereik je (kort gezegd) wanneer je lichaam al zijn functies goed kan uitvoeren en de persoon zich goed voelt. Dit is voor iedereen anders. We kunnen niet verwachten dat iedereen een BMI van 22,5 (wordt weleens benoemd als ‘het ideale gewicht’) zal bereiken. Dat is pure onzin.
Eenmaal een voedzamer eetpatroon wordt nagestreefd ga je hopen dat het gewicht zal volgen, maar ook dit zal niet lineair verlopen (eerder in trapjes). Een gewicht dat even stagneert betekent dus niet dat je naaste zijn/haar best niet meer doet! Kijk naar het bredere plaatje.
Er is veel meer dan het gewicht alleen; het kan bijvoorbeeld zijn dat de persoon met de ES zich wel energieker begint te voelen, terug meer lichaamssignalen opvangt, meer eetlust heeft… Dit zijn allemaal heel goede signalen.
Sowieso kan de focus op het gewicht heel triggerend zijn en de eetgestoorde stem telkens opnieuw wakker maken. Door de nadruk te leggen op het gewicht geef je de boodschap mee dat een gewicht heel belangrijk is.
Weet dat een gewicht slechts één kleine factor is van velen gezondheidsfactoren. Andere gezondheidsfactoren zijn levensstijl, mentaal welzijn, bloedanalyse, genetische factoren, socio-economische factoren (sociaal leven, werk, omgeving, loon…) etc. Al deze puzzelstukjes vormen de gezondheidspuzzel en moeten samengenomen worden.
Hou altijd rekening met waar de persoon met de ES zich goed bij voelt, want dit is voor iedereen anders.
Heeft u nog vragen over dit onderwerp?
Neem gerust contact op.
Tekst: Alessia Couvreur, gecertificeerd intuïtief eten diëtiste